Người là cây – Đời người không phải là lá – Cung Thị Lan

Người là cây – Đời người không phải là lá
Cung Thị Lan

Bởi kiếp người ngắn ngủi và con người đều phải chết; cho nên, mỗi lần thu đến, nhìn lá thu vàng rơi, mọi người cho rằng cuộc đời con người giống như chiếc lá. Hình ảnh lá mới nhú mầm, nhỏ nhắn xanh non, trưởng thành, xanh đậm, sau chuyển dần thành màu vàng úa và bỗng chốc rụng xuống đất chẳng khác gì đời của người qua các giai đoạn ra đời, niên thiếu, trưởng thành, già yếu và từ trần.
Thực tế, cuộc đời của mỗi con người trên thế gian không giống nhau. Không phải ai cũng qua các giai đoạn sinh trưởng, già nua, yếu ớt và từ giã cõi đời như cuộc đời của lá. Con người không có cùng giai đoạn bệnh hoạn, không cùng giai đoạn già nua và cũng không cùng chết như cảnh lá vàng rơi rụng cùng một lúc trong mùa thu. Có những người chưa từng qua giai đoạn trẻ thơ hay niên thiếu đã qua đời từ ngay từ lúc mới sinh ra. Có người chưa đến tuổi già đã trút hơi thở cuối cùng khi còn trai trẻ. Như thế, không thể ví cuộc đời của con người có chu kỳ như cuộc đời của lá.
Theo quan niệm của người viết, người là cây và cuộc đời của con người là cuộc đời của cây. Giống như cây, con người cần ánh sáng, nước, không khí, dưỡng tố và môi trường sống lành mạnh để phát triển. Cây phát triển từ lúc nhú mầm đến khi đơm hoa, kết trái như con người sinh ra, lớn lên, trưởng thành và sinh sản.
Có lẽ các bậc tiền nhân cũng nhận thấy cây là biểu tượng của con người nên đã sử dụng khá nhiều hình ảnh của cây trong các câu ca dao tục ngữ.
Như “Tre già măng mọc” cho chúng ta thấy hình ảnh người già, thế hệ cao niên mất đi, người trẻ, thế hệ trẻ sẽ kế vị tiếp bước.
Qua hình ảnh măng và tre, tổ tiên ta còn căn dặn rằng:“Uốn tre uốn lúc còn măng”, “Tre non dễ uốn”, “Măng không uốn, uốn tre sao được!” để nhắn nhủ chúng ta nên dạy con từ thưở còn thơ. Nếu không dạy con trẻ từ lúc còn nhỏ, sẽ rất khó dạy khi chúng đã trưởng thành.
“Cây ngay không sợ gió”cho thấy rõ hình ảnh người sống ngay thẳng cương trực không sợ gièm pha, nói xấu.
Cây trong “Một cây làm chẳng nên non. Ba cây chụm lại nên hòn núi cao” nhấn mạnh giá trị của sự hợp lực và đoàn kết.
Và cây trong câu thơ lục bát:
“Cây xanh thì lá cũng xanh
Cha mẹ hiền lành để đức cho con”
đề cập đến thuyết nhân quả đồng thời nhấn mạnh sự di truyền và luân chuyển những điều tốt đẹp từ đời này sang đời khác.
Đọc đến đây, chắc chắn bạn đọc thắc mắc về giai đoạn cuối của đời người. Chúng ta sẽ ở đâu sau một kiếp người? Thưa rằng: Chẳng khác cây, người sẽ chết dần mòn và trở thành người thiên cổ khi thiếu những điều kiện cần thiết như ánh sáng, không khí lành mạnh, dưỡng tố và môi trường sống; tuy nhiên, “chết không có nghĩa là hết!” Khi nhắm mắt xuôi tay, chúng ta ngỡ cuộc đời của mình đã chấm dứt. Kỳ thật, cuộc sống của chúng ta vẫn tiếp tục tiếp diễn trong thế giới loài người như cây cối tiếp tục phát triển trong thế giới của cây.
Thử nhớ lại những cây cối mà bạn đã từng quan sát. Có những cây cao to đã từng bị cưa, chặt vẫn tiếp tục phát triển cành mới và nhánh mới. Ngay cả khi cây bị bứng gốc, bị diệt tận rễ tưởng đâu hết kiếp nhưng cuộc sống của chúng vẫn còn luân chuyển qua những hạt mà chúng sản sinh từ mùa trước. Hạt mang đặc tính riêng của từng loại và mầm sống để tiếp tục phát triển thành cây con, để tiếp tục sống và tiếp tục sinh sôi nẩy nở. Con người chúng ta cũng như thế! Cho dù chúng ta trở thành người thiên cổ, tế bào của chúng ta tiếp tục luân chuyển trong thân thể của con cháu chúng ta. Chúng tiếp tục trưởng thành, tiếp tục sinh sôi trong các thế hệ kế tiếp. Những người độc thân sẽ mỉm cười chế giễu rằng đây là ý nghĩ cûa một kẻ ngông cuồng. Sẽ có lý luận rằng: “Làm gì có chuyện sinh sôi nẩy nở khi thân xác của ta không còn ở trên đời?”
Vậy có bao giờ bạn nghe những câu nói này chưa: “Anh A. giống ba và ông nội như đúc!” “Tính tình của cháu B. giống y chang bác cả!” “Thằng C. có khiếu âm nhạc giống hệt cô Tư của nó!”… Như thế, rõ ràng rằng: Có sự di truyền từ đời này sang đời khác. Ngay cả khi bạn ở trong tình trạng độc thân, cháu chắt từ bà con của bạn cũng lưu truyền một phần huyết thống của bạn.
Ba của tôi qua đời từ lúc tôi chỉ có ba tuổi rưỡi. Rồi từng ngày lớn lên, mỗi khi nghĩ về ông, tôi luôn cảm thấy tiếc nuối và xót xa vì sau cái chết của người cha tài năng, tôi không được ông truyền cho những năng khiếu và phẩm chất mà ông có. Tuyệt vọng vì không thể học hỏi những gì từ người thân yêu đã yên nghỉ nơi chín suối trong hoàn cảnh cơ cực của gia đình mẹ góa con côi, tôi chơi vơi và bất lực trong đời sống khốn cùng. Tôi không bao giờ nghĩ mình có thể học hết bậc trung học, không thể nào làm được những gì ba mình đã làm. Thế mà trong hoàn cảnh làm lụng vất vả ở xứ người với ba con nhỏ, tôi chăm chỉ vừa học vừa làm để lấy được bằng cử nhân rồi thạc sĩ, viết văn thơ, biết hát đúng điệu hay biết chụp hình đúng cách và làm nhiều thứ thuộc về nghệ thuật. Mỗi khi xét lại bản thân, tôi giật mình nhận ra mình kế thừa tính ngăn nắp, chăm chỉ và chịu khó của ba tôi. Một cách vô tình, tôi đã làm những việc tôi mà ba tôi thường làm khi ông còn sống. Tôi đã thành công nhờ tính ham học, cần cù và kiên nhẫn. Những đức tính mà mọi người trong đại gia đình nội tôi đều nhắc đến khi nói về ba của tôi. Qua chuyện này, tôi nhận ra là ba tôi không hề chết, không hề mất hay tan biến trong cuộc đời. Ông vẫn còn hiện hữu trong tôi trong suốt thời gian sống của tôi.
Nhưng không phải chỉ có ba tôi. Tôi còn là sự hiện hữu của nhiều người thân trong gia đình. Ví dụ như chuyện nấu ăn của tôi. Ai cũng nói tôi nấu ăn ngon và thường hỏi tôi bày cách nấu. Buồn cười là tôi xuất thân từ một gia đình hết sức nghèo. Mẹ tôi không hề có tiền mua thực phẩm. Gia đình không đủ ăn thì làm sao tôi có điều kiện để học nấu ăn hay nấu ngon. Thế mà, tôi không hiểu sao tôi lại có năng khiếu về môn này. Tôi chỉ cần nhìn qua thì tôi có thể hiểu được cách nấu nướng ra sao cho đúng, ngon và khéo. Vốn là người thích leo trèo và hoạt động như nam giới; cho nên, mỗi lần các cô tôi sai phụ nấu ăn , làm bánh mứt hay may vá thêu thùa là tôi cố tình làm thật nhanh cho xong việc rồi trốn. Vậy mà sau mỗi lần phụ, tôi thường được khen là “Con ni làm chi cũng ngon, cũng khéo, và đẹp! Mi khéo giống bà nội y đúc!” Trước đây, tôi luôn tự hỏi vì sao mình lại có những năng khiếu không thuộc về sở thích của mình. Bây giờ qua bao suy ngẫm, tôi mới ngộ chữ di truyền mà mọi người thường nói với nhau. Di truyền chẳng gì khác hơn là sự thừa hưởng những đặc điểm và phẩm chất từ tổ tiên,giòng họ, ông bà và cha mẹ. Những đặc điểm của những thế hệ trước luôn hiện diện và phát triển trong bản thể của những thế hệ kế tục. Chúng ta đang thừa hưởng những khả năng, phẩm chất của ông bà, cha mẹ và các thế hệ con cháu sẽ tiếp tục kế thừa những gì chúng ta có. Tưởng đâu ta mãn kiếp người khi xuôi tay nhắm mắt, chúng ta vẫn tiếp tục hiện diện trong bản thể của con cháu chúng ta. Nếu bạn nhận ra điều này, bạn sẽ thanh thản và nhẹ nhàng với hai chữ sinh và tử.
            Chúng ta sẽ giảm bớt sự bi quan trong cuộc sống khi chúng ta xem bản thân là phần tử nhỏ trong tổng thể. Tổng thể của chúng ta là thế giới loài người. Thế giới loài người chỉ khác thế giới loài cây ở chỗ: Cây là thực vật vô tri; còn loài người chúng ta là cây có tri giác. Chúng ta có nhận thức và biết làm điều hợp lý để tích cực tạo dựng cuộc sống và sự tồn tại hết sức ý nghĩa và có ích. Trong khi, thế giới loài cây phụ thuộc vào những điều kiện tự nhiên. Chúng có khi là rừng rậm rạp, tươi xanh, có khi là rừng hoang phế khô cằn, với hàng hà cây khô, lá chết. Còn chúng ta có thể chủ động tạo cho mình một môi trường an toàn và nhân bản để cùng sống vui và phát triển mạnh khỏe.
         Bạn có thể khẳng định con người chúng ta là sinh vật hay là động vật cao cấp thay bằng sự thừa nhận hình ảnh thực vật cây cối nhưng xin đừng bi quan cho rằng cuộc đời con người ngắn ngủi như chiếc lá! Di truyền là sự luân chuyển sự sống dưới nhiều hình thức khác nhau và kéo dài cuộc sống của loài người.
Nếu chúng ta không nghĩ kiếp người ngắn ngủi, đời người là cõi tạm, chúng ta sẽ xóa tư tưởng bi quan yếm thế. Chúng ta sẽ không sống buông trôi hay buông thả, sẽ không trầm tư mặc tưởng hay lo toan cho hành trình sau khi chết. Chúng ta cũng sẽ không còn buồn khổ khi nghĩ đến chuyện được lên thiên đàng hay xuống địa ngục. Với sự thông minh của con người, chúng ta tự tạo một thiên đường vui vẻ lạc quan yêu đời ngay trên trần thế và xóa tan những tư tưởng âu sầu, chán nản bi quan của chốn địa ngục. Có như thế, chúng ta sẽ trách nhiệm nhiều hơn đối với cuộc sống của chúng ta và những thế hệ mai sau để cùng bảo tồn sự sống tốt đẹp của toàn nhân loại.
Cung Thị Lan