
Lê Mai Lĩnh Tên thật Lê Văn Chính- Gốc gác Quảng Điền, Triệu Phong, Quảng trị. Còn có bút hiệu khác là SƯƠNG BIÊN THÙY, viết từ năm 1958, với nhiều thể loại. Trước năm 1975 từng cộng tác với: Nghê Thuật, Khởi Hành, Gió Mới, Ngàn Khơi, Văn, Tiền Phong… Cựu Sĩ Quan Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa Sau 75 qua nhiều trại tù Cộng Sản từ Nam ra Bắc. Hiện định cư tại thành phố Pittsburgh – Pennsylvania – Hoa Kỳ Tiếp tục con đường văn nghệ, trong sự nghiệp đấu tranh giải thể chế độ CS. Có mặt trên nhiều tờ báo ở Mỹ, Canada và Châu Âu |






một Kể từ khi em đến Ngã vào lòng thi nhân Anh không còn thi sĩ Anh đã là thi vương. Đời thật kỳ, em nhỉ Tình chi mô lạ rứa Tình thay đổi đời người Tình phục sinh chan chứa. Ví phỏng em biền biệt Đời anh cằn héo khô Ví phỏng em quay lưng Thơ anh, mùa hạn hán. Em, cơn mưa mùa hạ Trên cánh đồng thơ anh Em tưới tắm hồn anh Thơ anh phục sinh là. Ví phỏng em ngoảnh mặt Thơ anh hấp hối theo Ví phỏng em ruồng rẫy Hồn thơ anh lao đao. Ví phỏng em chạy trốn Anh biết đâu mà tìm Ví phỏng em qua đời Anh theo chết, nơi nao? Ví phỏng em nằm ngủ Anh hôn lên môi em Ví phỏng em giận dỗi Anh quì xin tha tội Ví phỏng em u mê Anh lì lợm làm tới Ví phỏng em im lặng Anh mở cửa địa đàng. hai thơ làm lúc nửa đêm Giữa đêm thao thức, tình chợt dậy Viết vội, tặng TRĂNG, bài thơ này Trong thơ có TRĂNG, có tình ta Yêu biết mấy, TRĂNG, TRĂNG có hay. Xin cô nương bình tĩnh, ta rất dịu dàng Mỗi chuyển động của ta, tất tất đều dịu dàng Cô nương hãy nương theo ta, mà rót mật Mật ngọt của trời ban , ta trao nhau. Bằng thơ và mật ngọt tiết từng hồi Cô và tôi dựng lên một thiên đường mới. Thi sĩ là Adam, Nàng thơ là Eva Coi như không có Thượng Đế Tôi đi săn kiếm mồi, cô tại nhà sinh nở Chúng ta tặng đời một bầy thi sĩ nhí, nghe cô. nhớ SINH NHẬT của học trò TRĂNG đến, vừa đúng lúc, TRĂNG biết Ta khát, giếng Thiên Thai TRĂNG ngọt lịm Ta đói, vườn địa đàng TRĂNG, trái chín rộ Ta lạnh, cỏ địa đàng TRĂNG là nệm êm. TRĂNG đến, cho ta ánh sáng, khi trời và TRĂNG là thực phẩm Đêm đêm, dưới ánh trăng ta làm thơ, TRĂNG là NÀNG THƠ Với khi trời , mỗi sớm mai, ta vươn vai thở đều, thở đều Thực phẩm là TRĂNG, ta mặc tình liếm láp, nhâm nhi. TRĂNG cũng là lộc trời, lộc trời, ta chiêm bao TRĂNG là dấu tình, mỏi mắt đời, ta chờ mong Phải chăng TRĂNG đã lạc bước vào đời ta Cảm ơn em đã lạc bước vào đời ta, thực hay mộng. Em là HẰNG là NGUYỆT hay là TRĂNG Em lạc lối hay em cố tình lạc lối Trong vườn thơ ta tình thấp thỏm khát khao Em là mật ngọt hay em là trái đắng? Dù em là mật ngọt hay em là trái đắng Đã vào vườn ta, xin cô nương cẩn trọng Ta không hiền, không dữ, ta chỉ hơi chút khùng khùng Một chút khùng thôi cũng đủ làm cô nghẹt thở. Lê Mai Lĩnh |
MỘT NGÀY NHƯ MỌI NGÀY Sáng, một khúc sắn nhí Trưa, hai chén sắn lưng Chiều, lưng hai chén sắn Làm, tám tiếng còng lưng Ăn, nuôi như trẻ nít Chơi, có thì giờ đâu Ngủ, chật như cá hộp Làm, hối thúc như trâu Sáng mở mắt, khẩn trương Tối đi ngủ, khẩn trương Giờ tập họp, khẩn trương Khẩn trương và khẩn trương Nuôi như thế, đành sao Dẫu chi cũng là người Người nuôi người như thế Rồi cũng thành đười ươi Nào ếch nhái, ếch ương Nào cào cào, chẫu chuột Nào dế đũi, dế cơm Nướng lửa rơm ăn tuốt Nào vỏ khoai, vỏ sắn Nào rau diệu, rau dừa Nào rau ôm, rau ngố Rửa qua loa, ăn bừa Mỗi người một cái cóng Mỗi người một cái gô Sau mỗi giờ lao động Thấy lửa cứ nhào dzô Bạn ta ăn móng chó Cơ quan thải ba ngày Nướng lửa rơm vội vã Ăn được, kể cũng hay Bạn nói bạn nhập môn Vào làng ăn thịt cầy Với móng chó hôi thối Bài học này đắng cay (Trại tù Vĩnh Phú 1979) |
SẮN Hãy cuốc xuống thật sâu, nạy lên bật gốc Hãy dọn dẹp, vun thành đống, châm lửa đốt cho sạch Nương rẫy đã xong, đất đai đã hoàn thành Hãy trồng xuống Hom sắn Sắn đã nuôi ta sống Sắn đã hại đời ta say Ôi những bữa ăn đắng cay Những sắn. Toàn sắn Sắn sớm, sắn trưa, sắn chiều, sắn cải thiện Sắn trao đổi áo quần, sắn trộm cắp dấu diếm Sắn nhờ thuốc thẳng, sắn lượm lặt hàng hiên Sắn thừa mứa chó chê,người đói nghèo nhặt nhạnh Sắn củ ngon, sắn lớn bành ky Sắn đuôi chuột, sắn trong đống vỏ Sắn gì cũng không chê không bỏ Ta cứ ăn vào đầy bao tử được là hay Đời tù no đếm được từng ngày Ôi hạnh phúc qua đêm, bụng không cồn cào là tốt Hỡi sắn, mày đã nuôi ta suốt bốn mùa Sắn tươi ngọt bột nhiều ăn ngon khoái chí Sắn chặt khúc phơi khô, nặng mùi nắng ăn vào khó chịu Sắn dzui từng sợi ăn có mùi chua Tất cả đều thua Sắn làm bột cho bánh ăn là nhất Hỡi sắn, lương thực quý giá vô song Mà ông cha ta đã phụ bạc Mầy phải được phục hồi danh dự không thể khác Mầy phải đưọc nâng lên hàng đúng chỗ Lá, cũng chứa nhiều chất bổ Ôi sắn thần tiên đã đi suốt cuộc trường chinh Với Đảng Quang Vinh mấy mươi năm sống còn nhờ cây sắn nuôi mình Sắn Vĩ Đại Sắn muôn năm Sắn đời đời ghi nhớ Sống Mãi Trong Sự Nghiệp Của Chúng Ta Hỡi sắn, Có người dại khờ quên mầy nhiều chất bổ Họ dùng sửa bột, bắp xay, gạo đỏ để nuôi gia súc Và nhiều thứ thịt họ không thèm ăn Đem đổ xuống Đại Dương tránh dòi bọ lân la lúc nhúc Hỡi sắn, Niềm tự hào của Đảng ta Nhờ mầy, Thế giới biết tên Việt Nam – Hồ Chí Minh Và nhân dân có sắn ăn ngon bá thở Ơn của người ta nhớ mãi trong mình Hãy cuốc xuống thật sâu chôn kín lũ bạo tàn Hãy dọn dẹp, chất thành đống, châm lửa đốt cho sạch Trời của ta, đất của ta Ta phải đối đầu thử thách Diệt cho tàn loài sâu bọ dã man (Nghĩ Hoàng Liên Sơn 1977, Làm tại Vĩnh Phú 1979) |

GIAO THỪA NĂM 37 TUỔI Ta tù nhân hề, khi nước nhà thống nhất Khi độc lập hề, dân đói quanh năm Ôi Đảng quang vinh hề, chỉ hay mồm mép Mấy mươi năm rồi, nước chỗ yên nằm Ta nay đã 37 tuổi tròn Đầu lốm đốm với hai thứ tóc Nhớ từ thuở còn thơ đi học Qua đồng làng, ruộng lúa , nương khoai Thấy những đàn trâu ăn cỏ mệt nhoài Và những bác nông phu suốt đời vất vả Ta thấy xót xa cõi lòng khôn tả Mong có ngày đất ngước tiến lên Mong có ngày cơ giới làm nền Để giải phóng sức người lao động Ôi tuổi thơ ta với những tháng ngày trầm thống Ôi những ngày cuốc đất hái rau Cơm không đủ ăn, thiếu thuốc khi đau Phải lên rừng vào truông kiếm củi Tuổi thơ ta với những tháng ngày lầm lũi Khi lớn lên nhận tay đời khẩu súng Để sửa sai người anh em khoác áo chiêu bài Nào Độc Lập, Tự Do, Hạnh Phúc Ôi những trò bịp bợm, quái thai. Nào ngờ đâu trong cơn mặc cả Của lũ người mua bán chiến tranh Chúng trao ta vào tay đối nghịch Ôm hận tù đày, tội phạm chiến tranh Ta được người mệnh danh giải phóng Đưa xuống tàu từ giã miền Nam Ra tới đây núi rừng Việt Bắc Tù khổ sai, không được than van Nhờ ra đây ta còn thấy lại Những chiếc cày và mấy con trâu Những cụ già còng lưng cày cấy Trên ruộng đồng nước lũ thật sâu Và những em thơ chân đất đến trường Như ta đã ba mươi năm về trước Ôi em thơ ngây áo quần tơi tước Đất nước thống nhất rồi, em có hay Nhớ một lần đi gánh gạo Bằng- La Ta thấy lại cảnh đời năm cũ Mẹ 60 cày sâu ruộng lũ Mắt sáng ngời khi bắt được con cá to bằng ngón tay Và những em nhỏ mặt mày đen đúa Thơ ngây đâu, tuổi trẻ cũng không còn Sao Đảng nói các em là những Đã làm người, Ông chủ tí hon Bác đã cho các em rất nhiều bánh Vẽ trên giấy tha hồ mà ăn Nầy em nhỏ cầm đá ném vào đầu ta Trên đoạn đường gần ga Hà Nội Nếu không nhanh tay ta đã u đầu Chắc em buồn lòng không thơi thới Đôi lúc các em cũng thành công Nói cho để các em mừng Bạn ta có đã năm, mười đứa Đã sưng đầu chảy máu đầy lưng Này cô gái chu miệng chưởi rủa mẹ cha ta Trên đoạn đường gần ga Yên Bái Chắc cô vui vì ta đã nghe Chắc cô buồn vì ta đã cười Dẫu thế nào ta vẫn khôn hơn cô Này cô bé, sao không về đi cày Ai bắt cô đứng đây giờ đó Để diễn trò căm phẩn, lạ thay Giao Thừa đến rồi, ban giám đốc đốt pháo Bác Tôn chúc thư, trại đã mở đài Bánh chưng bóc rồi, ta ăn một nửa Từ từ thôi để hạnh phúc còn dài Đã ba năm rồi ăn Tết trong tù Vợ con ta ơi, bốn phương lưu lạc Thôi đành xin lỗi vợ con Đón Giao Thừa hề, ta ôm chiếc bánh Nhân thịt ngón tay hề, ôi chiếc bánh chưng Đã lâu lắm, ta thèm miếng thịt Nay Tết đến rồi nhà nước mới cho Ôi miếng thịt này sao ngon đáo để Chẳng biết trâu hay ngựa hay bò. Mặt trời mọc rồi ở Phương Đông Chẳng thể phương nào khác như chúng muốn Chiều nay lặn ở Phương Tây Điều chắc chúng sẽ buồn Ta thấy rồi TỰ DO mở rộng Song sắt nào khóa nổi hồn ta Đón Giao Thừa trong nhà giam lạnh Nhưng ấm lòng ta, niềm tin quê nhà Trại tù Lào Kai 1978 Lê Mai Lĩnh |
MỘT CHIỀU MƯA Anh không thể không nói lời cảm ơn em Vì anh luôn nhớ kẻ trồng cây khi ăn trái Anh không thể không nói lời cảm ơn em Vì chính em đã giúp anh hiểu thế nào là sự sống Em đến thăm anh một chiều mưa Không quên hôn xuống nỗi cô đơn một thời lận đận Nếu còn nước mắt chắc anh đã khóc Nhưng than ôi,nước mắt đã không còn Khi em về trời vân còn mưa Hay trời khóc giùm anh, cảm ơn em, nụ hôn dịu ngọt Nụ hôn em hay lượng trời ban xuống Mà trong anh cuộc phục sinh rất đỗi ngoan cường Em đi rồi, anh ngồi lại một mình Ngồi lại. Một mình, anh thấy đời lạ hoắc Em đi rồi, anh ngồi lại một mình Ngồi lại. Một mình, anh thấy đời đời đổi khác Anh không thể không nói lời cảm ơn em Người tình mưộn cuối đời anh phải sống Anh phải nói lời cảm ơn em Người tình dấu yêu cuối đời, anh phải chết. Lê Mai Lĩnh |
BÀI THƠ THỨ MƯỜI Đốt trái tim, cúi đầu, chào người trong ảnh Không gọi em là tiên, ta vẫn biết em trần tục Để được thấy rằng em rất gần gũi Như chính linh hồn ta Nhớ một thời cắp sách đến trường Áo trắng, nữ sinh Đồng Khánh Cầu Trường Tiền, những chiều gió lộng Tà áo em bay như một dáng liêu trai. Nhớ một thời guốc son qua phố Cặp sách đen, phượng vĩ đỏ, em như tuyết Ước gì ta có được bàn tay của trời Vẽ lên trái tim ta,chân dung em, diễm tuyệt. Nhớ một thời, trong cặp,dấu trái me chua Tưởng tượng thôi, em đã làm ta khát bỏng Nhớ một thời trong vở, em chép thơ tình Tưởng tượng thôi, em đã làm ta muốm trở thành thi sĩ. Nhớ một thời, nhớ một thời, nhớ một thời Vàng son, vàng son, phai nhạt Nhớ một thời, nhớ một thời, nhớ một thời Thôi quên đi, hỡi em, tình nầy đã đủ. Lê Mai Lĩnh |
CHẢI LẠI ĐỜI MÌNH Đã đến lúc anh phải chải lại đời mình Bờm xờm quá, lôi thôi hoài, không được Em thấy không, anh yêu đời trở lại Nghe xôn xao như chim hót trong lòng Anh biết rồi, hạnh phúc là điều có thật Như anh đang có em để đợi chờ Như sáng mai này nghĩ về một người lên Đà Lạt Lòng muốn gởi theo chút ấm làm quà Sáng mai này có một người đi xa Trong lòng ta có một chút gì đọng lại Nhẹ nhàng,nhẹ nhàng, nhẹ nhàng Ta nâng niu, nâng niu, suốt buổi Chải lại đời mình, em chợt đến Mười ngón tay, chiếc lược thần kỳ diệu Giúp anh, em hãy chải đi Em có chải không, em có chải không nào. Lê Mai Lĩnh |
THẦY DẶN TRÒ TRƯỚC NGÀY VỀ VIỆT NAM Thầy biết trò đang chuẩn bị về Việt Nam Lòng đang rối bời, lo trăm nỗi Thầy chúc trò, bình tĩnh, bình yên Rồi mọi điều sẽ tốt đẹp với trò thôi. Thấy mong trò lên đường bình thản Chân kim cương, đá bùn, mềm Đi đến nơi, về mau với thầy Nơi này, mỗi ngày, thầy dài cổ, trông ngóng. Khi về Việt Nam Nếu gặp lúc đồng bào mình biểu tình chống độc tài Trò nhớ mua bánh mì, nước uống, tiếp tế cho bà con Đừng vô cảm trước nỗi đau dân mình. Nếu có thể, trò mua những bông hồng tươi Tặng cho những chú công an, bộ đội Chẳng qua họ cũng là nạn nhân của thế thời Vì thiếu hiểu biết và vì cơm áo Họ đã vô tình làm tay sai cho bạo quyền. Nhờ những cành hoa của trò và lòng nhân hậu của trò Và,cũng nhờ nhan sắc diễm tuyệt của trò Biết đâu họ sẽ nhẹ tay hơn khi đánh đập bà con mình. Đó là lúc, chính trò cũng đã tham gia cuộc chiến đấu Nếu thời gian này không có biểu tình Trò nhớ mua vài bao gạo Tặng cho những quán cơm bình dân giá 2000 đồng tiền Hồ Đó là lúc trò thể hiện tình thương lá lành đùm lá rách Những ngày quê nhà Thầy mong trò có nhiều niềm vui Khi gặp thân nhân, bạn hữu Nhưng nhớ cẩn thận khi đi, đứng Nhìn trước, ngó sau Tránh tai nạn giao thông và quân gian rình rập. Trò nên tới những nơi nào cần tới Và ra đường những lúc không thể không ra Đừng ham vui mà đi đứng lung tung Quê hương mình giờ đây nhiều điều bất trắc Mỗi ngày, mỗi đêm thầy cầu nguyện cho trò Thầy đọc thần chú và mật chú: Úm ba la, úm ba la, về mau trò Trăng Vì thầy chưa muốn cùng trò đồi thông hai mộ. DẤU YÊU Em hãy mở kho thơ ra Xem xem còn bài nào sót lại Cho em đọc vào giờ cà phê sáng mai Nếu không còn là anh có lỗi Hãy tha thứ cho anh. Dấu Yêu, Em hãy mở lòng em ra Xem xem có lòng anh trong đó Để sưởi ấm lòng nhau, đêm đông Nếu không, anh là người thiếu bổn phận Hãy tha thứ cho anh. Dấu Yêu, Em hãy mở ngõ trái tim em ra Xem xem, trong đó, trái tim anh có hiện hữu Nếu có hoặc không, điều này chưa biết ai có lỗi Hãy tha thứ cho nhau Dấu Yêu, Em hãy ngó xuống vườn địa đàng Xem xem, có hoa cỏ tươi vui, mượt mà Giếng nước có trong trẻo, lịm ngọt Hương có thơm mùi dạ lý, dạ hương Để mỗi đêm, anh gục đầu, chết khỏe Dấu Yêu, Phải chăng em là bùa mê anh vướng vào Phải chăng em là thuốc tiên để anh say mê Phải chăng em là hố thẳm để anh chôn đời Bắt xá là gì em đi nữa Em, canh bạc đời anh chơi hết số phận. |
Thời đại HỒ CHÍ MINH Thời buổi gì muối cũng không đủ ăn Và có lúc thấy ngọt như đường Thời buổi chi mà lạ lùng thế rứa Mở mắt ra toàn nói chuyện ăn Nầy bọn Tư Bản bốc lột kia ơi Sao mầy toàn nói chuyện ăn chơi Hãy xem đây Việt Nam Xã Hội Chủ Nghĩa Suối tháng, quanh năn, làm cả đời Thời buổi gì trông cũng lạ lùng Toàn nói chuyện ăn chơi mà giàu Còn ta, thường xuyên thi đua lao động Mấy chục năm qua dân vẫn đói nghèo Nói Độc Lập, nước nhà thống nhất Để mở ra thời kỳ vàng son Cũng là lúc cầu bơ cầu bất Dân đói ăn, khố áo chỉ còn Trông lên thấy cở đỏ chói chang Biểu ngữ, huy chương nghĩa chữ làng chàng Ngó xuống thấy dân đời điêu đứng Máu đổ, thây phơi hàng nối hàng (Trại tù Thanh Phong 1980) |
LỜI TẠ LỖI VỚI QUÊ HƯƠNG Dẫu thế nào tôi cũng phải đi Đành đoạn ra đi Thà chọn cho mình một kiếp lưu đày Hơn bị lưu đày trên chính quê hương Hãy thông cảm và tha thứ cho tôi Nguyễn Hoàng ơi, Việt Nam ơi, Việt Nam ơi Xin đừng gọi tôi là tên đào ngủ Dù ở nơi nào trên mặt đất này Tôi không quên, tôi, một NHÀ THƠ CHIẾN SĨ Mãi mãi chiến đấu cho QUÊ HƯƠNG VÀ TỰ DO Tôi ra đi mang theo nửa trái tim Nửa còn lại giữ giùm tôi nhé Tôi ra đi mang theo cả quê hương Vãn chưa đủ ấm lòng tôi đó Nguyễn Hoàng ơi, Quảng Trị ơi, Việt Nam ơi Làm sao tôi có thể quên Làm sao tôi có thể quên những người mẹ Quảng Trị Phơi tấm thân gầy trên ruộng đồng Dưới cái nắng chang chang cơn gió Lào rát mặt Chắt chiu từng hạt lúa củ khoai Nuôi cho con ăn học Con được vào trường Nguyễn Hoàng là niềm tự hào của mẹ Làm sao tôi co thể quên những người cha Quảng Trị Tất bật ngược xuôi cuối bãi đầu ghềnh Nhặt nhạnh từng gánh than gánh củi Đổi thành gạo thành tiền,thành cơm, thành áo Mong cho con nên người Dưới mái trường Nguyễn Hoàng Quảng Tri thương yêu Làm sao tôi có thể quên các thầy các cô Đã suốt đời hy sinh tận tụy Dạy cho tôi những kiến thức làm người Và những bài đạo lý vỡ lòng tôi nhớ mãi “Tiên học lễ, hậu học văn” Làm sao tôi có thể quên những bạn bè dưới mái trường xưa Thương nhau như ruột thịt Tôi nhớ cả sân trường, cột cờ, tiếng trống giờ chơi Nhớ từng viên sỏi, ngọn cỏ lấp lánh sương mai Nhớ buổi tan trường như đàn ong vỡ tổ Màu trắng học trò và màu phượng vĩ đỏ Là bức tranh diệu kỳ vẽ trên nền trời biếc xanh Nguyễn Hoàng ơi, Quảng Trị ơi Vâng tôi nhớ mãi Quảng Trị Thành phố nhỏ như một bàn tay Mà năm ngón là những đại lộ Và phố xá, đường làng, ngõ quê, xóm vắng Là những đường chỉ tay đan kết vào nhau Nhớ như in từng địa chỉ ngôi nhà Từng khung cửa sổ, ngọn đèn học thi Nhớ từng khuôn mặt, từng dáng đi Từng mái tóc vờn bay trong gió Từng tà áo thướt tha đầu ngõ Vành nó lá nghiêng nghiêng Những con đường bờ sông phượng đỏ một trời Con đường đêm đêm mở ra một thế giới thần tiên Ở đó có nàng Công Chúa ngủ quên Chờ Hoàng Tử thức dậy Ở đó có những thảm cỏ xanh, gốc cây Và bóng tối thật dễ chịu Chúng không can dự vào những nụ hôn, lời thầm thì Của những đôi tình nhân yêu nhau, yêu nhau Ở đó có một dòng trăng chạy dài từ cầu ga đến chùa Tỉnh Hội Đêm đêm dập dìu những dáng liêu trai Làm sao tôi có thể quên Và cả em nửa, làm sao tôi không nhớ Chính em đó, làm sao tôi có thể quên Những đêm Nguyễn Hoàng đầy trăng Tôi đi bộ hàng mấy cây số đường làng Qua những lũy tre bời dậu đến nhà ông Lê Chí Khiêm Hái trộm những cành hoa dạ lý hương Về cắm lên cửa sổ nhà em trọ học Đó là mùa hè năm 1962 Và cũng từ đó tôi mất em vì nỗi ngu ngơ dại khờ của tôi Và cũng từ đó tôi ra đi Chia tay Nguyễn Hoàng Quảng Trị Buổi lên đường, trong trái tim tôi em là kỷ niệm Em là kỷ niệm đẹp nhất thời thơ ấu của tôi Cảm ơn em, Cảm ơn em, Cảm ơn em. Em ở đâu, giờ này tôi biết Tôi cầu mong em hạnh phúc Và được yêu như tôi đã yêu em Làm sao tôi có thể quên Làm sao tôi không nhớ Nguyễn Hoàng, Quảng Trị, Việt Nam chiến tranh Những cha con, chồng vợ, cháu chắt, ông bà Bồng bế, gồng gánh, chân đất đầu trần Đói khát khóc la và gào thét Đi trên mìn chông, đi trong đạn lạc Đi giữa bom napal, đi cùng tiếng đại bác Đi suốt con đường khổ nạn, trầm luân Bên thây người lăn lóc Bên thây người thối rữa Bên thây người tanh hôi Và những em thơ gào la bên xác mẹ không còn giọt sửa Đại lộ Kinh Hoàng Quảng Trị quê tôi trong ngút trời lửa đạn Những La Vang, Nhan Biều Trí Bưu, Cổ Thành, Chợ Sải Trần Hưng Đạo, Quang Trung, bờ sông Thạch Hãn Cửa nát nhà tan, ruộng đồng cháy đỏ Xác người đỏ Quê hương thành bình địa Dưới bom chiêu bài, đạn chủ nghĩa Của lũ người hiếu chiến, bọn người phi nhân Bởi người Marxist, Leninist Việt Nam Làm sao tôi có thể quên Bài thơ này như một quà tặng trước giờ lên đường Con xin gởi lại thầy cô và bè bạn Anh gởi lại cho em Như nửa trái tim lưu luyến Cùng với nỗi xót xa “Trường đã mất và tên trường cũng không còn” (*) Nguyễn Hoàng ơi lẽ nào như thế mãi Và vấn đề hôm nay Đâu là sứ mệnh của chúng ta (*) Lời thầy Thái Mộng Hùng |
CÓ THỂ NÀO Có thể nào anh đành đoạn Ném lòng em, viên sỏi, mặt hồ thu Những lăn tăn, lăn tăn,biết đâu là giông bão Có thể nào anh chịu thấu phải không? Có thể nào anh đành đoạn Trao đi rồi giật lại chiếc thuyền còm Khi chơi vơi giữa dòng em ngụp lặn Có thể nào anh đùa như thế được? Có thể nào anh đành đoạn Trao em chiếc bánh rồi đòi lui Khi đang thoi thóp lòng em đói Có thể nào không xấu hổ là anh? Có thể nào anh đành đoạn Lúc em khát anh hẹp hòi Khư giữ trong lòng bát nước Có thể nào anh chịu được chăng? Có thể nào đây là một bài thơ? – Không, đây là những điều ẩn dụ Viết tiếp theo Kinh Thánh Vì em cũng có thể là anh Lê Mai Lĩnh |
BÀI THƠ THỨ NHẤT Đang dọn mình chải lại đời anh Đêm xuống với cơn mưa đầu mùa, những ngày chờ đợi Anh đến với em, hành trang mang theo những gì Em dấu yêu, lòng phân vân anh tự hỏi. Có thể nào với đôi tay trống trơn Của một thời khan hiếm thực phẩm Vật giá leo thang mỗi ngày đến điên đầu nhức nhối Toan tính nghĩ suy chuyện cơm áo đời thường Ôi cuốc đời, tự khoanh vùng cho mỗi khối óc. Có thể nào với đôi chân khập khễnh Lê gót mỗi ngày để còn đứng thẳng Trên mặt đất này để còn làm người Để còn đôi mắt nhìn thẳng sự thật Nhìn anh nhìn em, để còn nhận diện Khuôn mặt quê hương, khuôn mặt bạn bè Và tình yêu của em, lộc trời vừa tới Em biết không, anh nâng niu biết mấy. Có thể nào với trái tim thấp thỏm Tìm kiếm hoài sao chẳng chút bình yên Cho thể nào với trái tim phập phồng lo sợ Sao thấy được em, khuôn mặt dịu hiền. Có thể nào, có thể nào, có thể nào Thừa can đảm để làm một nhà thơ Nhưng lại rụt rè qua một đoạn đường Đến nhà em sao vẫn thấy khó khăn. Có thể nào anh không đến Có thể nào em chẳng đợi trông Có thể nào chờ đến ngày tận thế Hùi hụi, anh tiếc trong lòng Hùi hụi, anh tiếc trong lòng. Lê Mai Lĩnh |
BÀI THƠ THỨ HAI Vì đã có bài thơ thứ nhất Nên phải có bài thứ hai Rồi bài thơ thứ một ngàn lẻ một Có gì đâu, rất đổi bình thường Bình thường như lòng em mở Bình thường anh cố lách vào Bình thường nếu em khép lại Bình thường anh chết, thế thôi Em yêu, muốn gì nói đi nào Đây trái tim anh, cầm mà chơi Đây cuộc đồ anh, xài thoải mái Có gì đâu em, cũng lại bình thường Bình thường như anh yêu em Bình thường, nếu em chối bỏ Bình thường nếu anh đau khổ Bình thường,nếu nữa, lần yêu Yêu mãi, yêu hoài, yêu không mệt mỏi Em yêu, cố mà giữ lấy Nếu muốn, anh làm nai tơ Bằng không, anh làm cọp đói Làm nai, làm cọp cũng lại bình thường Em muốn, bằng không, cũng lại bình thường Cũng lại bình thường, nếu có ngày anh nói Yêu em, anh muốn chết cho rồi. Lê Mai Lĩnh |
ANH HỨA Anh hứa sẽ không tiêu của em một đồng xu nào Những đồng nhọc nhằn, chắt chiu, góp gom Nhưng anh sẽ rộng rãi tiêu đời em Như đời anh, cho em phóng tay thỏa thích Anh hứa, anh sẽ không cầm tay em bao giờ Sợ chạm phải điều linh thiêng, kỳ diệu Nhưng anh sẽ bóp nát trái tim của em Vì anh nghĩ, anh có quyền làm như vậy Anh hứa, sẽ không chạm vào thịt da của em Sợ tan biến, vỡ vụn, khói sương Nhưng anh sẽ dẫm nát cõi lòng em Vì anh nghĩ, anh không thể làm khác được Anh hứa, sẽ nổi gió cho dều em lên cao Cho tài năng, nhan sắc em lên cao Nhưng hãy ở lại mặt đất cùng anh nghe em Trái tim nồng, hỡi người yêu dấu. Lê Mai Lĩnh |
Trước Giờ Bình Minh Này là bài thơ anh viết lúc bình minh Mới đầu ngày, giờ em uống cà phê sáng Bài thơ như một dấu chứng tình yêu Anh tặng em như một điều mật ước. Bài thơ, mỗi sáng mai chất chứa tình anh Tặng em, mối tình đầu trời trao ban Em, báu vật, trái tim anh là nơi em ngự tọa Trái tim anh,là bệ thờ Nàng Thơ, em. Em, vô thủy vô chung là tình yêu thi sĩ Em xưa, em nay, em sau, cũng một em Trước, sau, trong anh, em là một Em là một, trước sau, là Nàng Thơ. Em đang uống ly cà phê thứ mấy Có giọt nào dành cho thi sĩ Anh, gã tình sĩ làm thơ tình hết sẩy Dành tặng em, mối tình thi ca. Em, cứ tiếp tục uống cà phê Anh, cứ tiếp tục làm thơ tặng em Như giữa chúng ta có điều mật ước Anh làm thơ, em uống cà phê. 4/5/2014 Lê Mai Lĩnh |
ĐÊM TRĂNG MẬT Cần gì phải là một tuần, mỗi trăng mật Sao không là, một đêm, cũng đủ MẬT TRĂNG Cảm ơn em đã đến Denver Đêm hội ngộ NGUYỄN HOÀNG/QUẢNG TRỊ Hội ngộ tình quê, cũng là hội ngộ tình ta. Biền biệt tháng năm xa, tình ngăn cách Đêm Colorado, chúng mình chào hàng nhau Em thấy gì nơi anh, điều cần, cho em mặc cả Anh thấy gì nơi em, anh ngả giá cả phận người . Một, hai nụ hôn, không ảnh hưởng lên nền hòa bình thế giới Một, hai vòng ôm, chẳng đủ làm nên chiến tranh Nhưng nếu sớn sác chạm vào vùng cấm địa Tình nổ tanh bành, mà anh cũng tanh bành xác theo Thôi thì , đành vậy nghe em Đêm TRĂNG MẬT, nhưng mình cứ COCACOLA Đêm áp sát thịt da, nhưng mình cứ như người còn trinh tiết Em trinh, anh trinh, chúng mình NÀNG THƠ và THI SĨ còn trinh Ai cấm chúng ta không cho phép mình còn trinh . Hoàng hôn Denver, em đến như một tia chớp Bình mình Denver, em đi, như một ánh sao băng Đêm Denver, hồn anh chới với Em, NÀNG THƠ hay Em, CON MA TRƠI. Lê Mai Lĩnh |

BÊN NÀY BÊN KIA NÚI CHỨA CHAN Bên kia núi Chứa Chan, anh có em Em có anh bên này núi Chứa Chan Qua trái núi ngăn cách tình chan chứa Đã chán chưa trái núi cách ngăn Bên này Chứa Chan anh còn trái tim Anh còn tình yêu, anh còn cuộc đời Còn em một trời chói chang hạnh phúc Bóng núi kia đâu khuất nổi dáng người Núi còn đó với rêu phong tháng năm Trời cón lúc khói sương màn bông Nhưng trong ta tình còn chói lọi Ấp ủ tim yêu một ngọn lửa hồng Qua trái núi anh nhớ em và con Không vì thế ngày tháng mỏi mòn Dậy trong ta một lòng son sắt Tình yêu em như yêu nước non Dưới chân núi là sân ga nhỏ Mà con tàu thét gọi hằng đêm Tiếng còi nghe lòng mình buốt nhói Đã trể rồi qua mấy bận tàu qua Lạ nhỉ, tiếng còi tàu mỗi đêm Nghe như réo gọi, giục giã, lần khân Rồi giận hờn, trách móc, tức tối Tàu bỏ đi, còi xa, mất dần Bao nhiêu rồi tàu đến, tàu đi Đã bao nhiêu chiến hữu lên đường Đã bao nhiêu tàu về Phục-Quốc Sao còn đây ta trong buổi nhiểu nhương Núi thì đứng, mà tàu thì đi Em là núi hay em là tàu Anh là tàu hay anh là núi Giỏi theo nhau cùng một vầng trăng Bên kia núi Chứa Chan anh có em Em có anh bên này núi chứa chan Qua trái núi ngăn cách tình Chan Chứa Đã chán chưa trái núi cách ngăn (Trại tù Gia Rai 1981) |
CHUYẾN TÀU CUỐI NĂM (Trại tù Gia Rai 1-1-81) Về quê hương vào những ngày cuối năm Trên con tàu chở đầy xiềng xích Xin vĩnh biệt chào vương quốc lừa dối Trả lại Người những đói rét hờn căm Mai ta đi từ bóng tối mù tăm Nơi ta về quê miền Nam yêu dấu Hãy ở lại những đói nghèo đau thương ẩn náu Chia tay nghe, vĩnh biệt yên nằm Chào không chút xót thương núi rừng Việt Bắc Hoàng Liên Sơn, Yên Bái, Lào Kai Chào Vĩnh Phú, Thanh Phong, Thanh Hóa Còn trong ta cơn ác mộng chưa phai Chào bo bo, chào sắn khoai, bắp xay bắp hột Vĩnh biệt nghe nước muối đại dương Chào rau tàu bay, lá rừng chua xót Khi nghĩ về lạnh buốt khớp xương Mai ta đi chào những ngôi giáo đường Đứng lạnh lùng giữa hoang tàn cỏ dại Hãy ở lại nghe những nghiêng chùa đổ chái Áo rêu phong khép kín niềm thương Chào con phố nào ta đã có lần qua Dẫu không biết tên để gọi Nhưng trong lòng ta thầm nói Đó là phố Sinh Từ Để nhớ Trần Dần và nhóm Nhân Văn Để ngợi ca những thi sĩ, nhà văn Đã dũng cảm đấu tranh cho Sự Thật Ngậm ngùi trong lòng ta tưởng nhớ Phan Khôi Nhớ ông Bình Vôi bất hủ Nơi miền quê nào ông đã yên nằm ấp ủ Nhưng trong lòng tôi ông sống mãi Ông sống mãi rồi ông Phan Khôi ơi Nhớ về ông tôi nghĩ tới Kim Tự Tháp của ông Hồ Mai cuộc vuông tròn đời còn tính sổ Mai ta đi chào những gia đình bị chỉ định cư trú Vách đất mái tranh không đủ ấm mùa Đông Nương sắn đồi khoai không đắp đổi qua ngày Phải lặn lội rừng sâu năm năm một lần đổi chỗ Thương cụ già tám mươi tất bật ngược xuôi Mấy chục năm rồi đói khổ Nhìn đàn con cháu điêu linh Không dám đứng lâu để bày tỏ sự tình Sợ thằng công an gó nhìn quở mắng Chào em bé ném đá ta ngày mới tới Và cô bé chu miệng chưởi rủa mẹ cha ta ngày mới ra Giờ thì biết em đã biết ta Không phải là quân ăn thịt người Nên đã có em mang sắn đến cho ta Từ con tàu qua khỏi bờ Nam Kinh hoàng lòng ta rợn người muốn khóc Đã sau lưng rồi xứ sờ đau thương Ta đã thoát hang hùm khó nhọc Trên những cánh đồng miền Trung tàu qua Ta chỉ thấy đàn bà em nhỏ Thanh niên đâu, đi lính hay tù Đã mấy năm rồi quê hương thế đó Này cô gái thanh niên xung phong Khi con tàu qua khỏi hầm đèo Sao cô cầm đá ném vào đầu công an Rồi hai tay chống nạnh nhìn theo Này các em ở sân ga Đà Nẵng Có bao lăm lời lỗ thế nào Mà em ném cho ta bao thuốc tặng Nhỡ công thấy được làm sao Này các em nhỏ ở sân ga Nha Trang Em hát những gì nghe sao ngộ nhĩnh Em giận đời chăng rằng em bị phỉnh “Như có Bác Hồ trong thùng phuy đậy nắp Mở nắp ra nghe cái cốc trên đầu” Em hát lạ lùng giữa một đám đông Đứng vẫy tay chào các anh trở lại Trong lòng ta từ nay sống mãi Tình quê hương lòng đồng bào miền Nam Trong nỗi đau quân cướp Đỏ bạo tàn Này cái vẫy tay vụng trộm đón chào Này con mắt nhìn dấu yêu thầm lặng Này nụ cười trao gởi niềm tin Đã hiểu rồi ta nhất định thắng Chúng không giết được chúng ta sau ngày 30 tháng 4 Chúng không giết được ta trong BÓNG TỐI ĐÓI RÉT và SỰ LÃNG QUÊN Nơi rừng núi âm u Việt Bắc Ta đã ra ánh sánh ta đã về đất sống Nhất định chúng ta phải thắng Nhất định chúng ta phải thắng Nhất định chúng ta phải thắng Thép đã tôi lưỡi gươm này phải sắc Phải rắn phải chắc phải bền lòng dũng cảm Đường gươm đi phải đẹp Phải làm lại từ đầu với cái giá đã mua Phải làm lại từ đầu đừng để lòng già nua Tóc dẫu bạc nhưng lòng thanh niên trẻ lại Trên bước đường đi, trong trái tim đời thoải mái Ta hiên ngang chững chạc đàng hoàng Ta đã về khi quân cướp hoang mang Ta đã về với niềm tin tất thắng Về quê hương vào những ngày cuối năm Dẫu trong tay xích xiềng còn trói chặt Nhưng trong lòng ta bao nỗi hân hoan Khi thấy dấu bạo tàn sắp tắt |
TRƯỜNG CA CHO HUẾ
1.
Hãy tưởng tượng mỗi lần nói đến Huế
những người mẹ Việt Nam áo lam
ăn chay trường trai
đi lễ chùa 15 hay mồng 1
và gặp nhau chắp cánh bái xá
nói điều “Mô Phật”
Hãy tưởng tượng mỗi lần nói đến Huế
những lòng nữ sinh Đồng Khánh
đi xe đạp đến trường
áo trắng, cặp da đen
dấu trong sách bức thư tình vừa mới nhận
mang vào lớp học
chuyền trong tay quà mọn ăn khi cô giáo giảng bài
cười khúc khích nghe bình thơ Hồ Xuân Hương đỏ mặt
Hãy tưởng tượng mỗi lần nói đến Huế
về chiếc nón bài thơ
như thanh gươm người nữ trinh chống đỡ như thành trì
che nửa vành môi, nửa con mắt, nửa nụ cười, nửa tâm hồn, nửa cuộc đời thực tại, vào cơn mộng mị thiên thần
ôi chiếc nón bài thơ chăn giữ khu vườn của nàng những vùng bí mật, kỳ diệu thay cho kẻ thám du cuộc đời tìm vào đất hứa những hân hoan chất ngất không cùng mới lạ trong lòng nàng
Hãy tưởng tượng mỗi lần nói đến Huế
về một mùa rực rỡ, những hồ sen
những hồ sen đẹp ngụy lắm
hoa chi mà nở trắng hồng tím cả mặt hồ
những đỏ phượng, trắng áo, xanh mây trời, vàng con nắng hạ, đen nhung cỏ biếc hoa viên và não nùng cũng đen mầu tóc con gái
amen
Hãy tưởng tượng mỗi lần nói đến Huế
về những căn nhà ma
ngỏ vào hai bên là hai hàng cây kiểng
tường những rêu phong
đẹp như tranh tĩnh vật
đời như cỏ cây đời sống mịn màng
ôi mịn màng
ôi mịn màng
những con đường
đêm bóng tối che khuất từng mảng
người đi thấp thoáng liêu trai
trong cổ tích
bóng ai kia vật vờ
con đóm sáng
Hãy tưởng tượng mỗi lần nói đến huế
về một mùa đông những ngày dài chi lạ
về một cơn mưa dầm dề dài chi lạ
về một nường gió cuốn suốt lòng con lộ vắng buồn chi lạ
cơn mưa nường gió, vâng, chính chúng đã cầm chân người nữ
em ở lại nhà em không đến chốn hẹn
anh đứng chờ em trong mưa, em trùm em trong chăn, em tưởng anh, và đọc lại những bưc thư tình chúng ta dạo nào đẹp chi lạ, phải không anh, anh yêu dấu .
Hãy tưởng tượng mỗi lần nói đến Huế
về một cây cầu
Trường Tiền
cầu mang linh hồn người
ngủ suốt mùa đông, những thân co rúm
ôi cơn mưa tàn nhẫn chảy xối xả vào mặt chàng
đó là lúc cầu cam thân chịu đựng cơn quất mặt tứ tung của gió
cầu mùa đông mưa đọng thành cầu
mưa rửa mặt chàng chàng lạnh lùng biết ngần nào
phải không chàng ngủ suốt mùa đông
phải không chàng ngủ suốt mùa đông và sống lại mùa hạ
đó là lúc chàng vươn vai trở mình chào đón mọi người và phục sinh
đúng là chàng đang phục sinh
trong hội vui rực rỡ mùa hạ
những cánh phượng đỏ đậu trên thân chàng
trắng những con bướm khổng lồ thiếu nữ trong áo trắng
những chiếc nón bài thơ trắng
và dưới lòng chàng, dòng sông trắng
chàng hóa thân nàng bạch tuyết
phượng là chiếc nơ đỏ
trên ngực người thiếu nữ
2.
một phút mặc niệm dành cho Huế bắt đầu
Hãy tưởng tượng
những người chết đầu năm Mậu Thân
chết tức tửi
nụ tầm xuân đang cắn
Hãy tưởng tượng
những ngôi mộ trong vườn còn mới, mới những vòng hoa, mới những khăn tang, mới như ngày đầu năm đồng tiền mừng tuổi
những lời chúc hạnh phúc đầu mùa, mới như nụ hôn đầu đời tình nghĩa
mới như hôm nào
giữa cha mẹ anh em vợ chồng con cái
còn kia nụ cười, cơn hạnh ngộ
còn kia hơi thở, người thân yêu
còn kia cõi biếc thắm tươi,
sao bay vút
Hãy tưởng tượng
tóc thề nữ sinh ngày nào biến thành rừng cỏ khô bay tứ chiến trên thân người tình gã thanh niên
nằm chết co quắp
óng ánh những mỡ cháy khét lẹt,
những chiếc nón bài thơ ngày nào biến thành chiếc quan tài liệm thân người ruột thịt, chiếc khăn tay biến thành miếng băng vết thương trào máu có vòi trên tim người tình đầu đời thiếu nữ,
những chiếc áo trắng đến trường hôm nào biến thành những tấm vải che mặt thi thể người cha người mẹ người anh em ruột gan chia cắt
mới hôm nào còn ăn còn thở còn nói năng những lời tình tự
mới hôm nào,
Hãy tưởng tượng
đường trắng, nhà trắng, vườn trắng, phố trắng, cây trắng, sông trắng, núi trắng
cả một rừng trắng, cả một trời trắng đang phủ xuống non nước Huế
của khăn tang, tâm hồn tang
Amen
3.
Thế nào cũng có ngày Huế phục sinh
phải không em em yêu dấu
anh sẽ đưa em về
anh sẽ đưa em về
thế nào anh cũng đưa em về,
Với Huế
Amen
Lê Mai Lĩnh
(thơ miền nam thời chiến – tr 628)
BÀI THƠ CHO NGƯỜI TÌNH PHỤ Sau mười năm nghe lại giọng ca Thái Thanh Trời Sài Gòn, cơn mưa đầu mùa mát rượi Ly cà phê sữa đá, điếu apsara rất sịn Tất cả, tất cả Trút nghẹ vai ta gánh nặng một ngày Tất bật, ngược xuôi, thế thời, cơm áo Nghe có chút gì như thể bình yên Trong lòng ta, dẫu đang ngấm dần chất độc Từ mũi tên em buông thả bắn vào Trái tim ta giữa một trời lao đao Liệu còn gì đển nói với nhau Liệu còn gì mà trách móc Hãy trả cho nhau còn lại môt mình Ta suốt đời trái tim cô độc Hoan hô nỗi cô độc của thi sĩ Muôn năm nỗi cô dộc của thi sĩ Đáng đời, nỗi cô độc của thi sĩ Nhân danh cha và con và thánh thần Amen. Lê Mai Lĩnh |
Kính mời thưởng thức thêm các tác phẩm của thi sĩ Lê Mai Lĩnh: 1. Khùng thi sĩ, tên cowboy một ngón- Phóng bút 2. Diễn Văn Từ Chối Nhận Giải Nobel Văn Chương 3. THƠ TÌNH CỦA TÔI, NGƯỜI TÌNH CỦA TÔI |
ĐỌC THƠ TÌNH CỦA MỘT ÔNG GIÀ 72 TUỔI Nhà văn TRƯƠNG VẤN Lê Mai Lĩnh viết nhiều. Đủ thể loại. Văn, thơ, tùy bút, phóng bút, loạn . . . bút, tiểu luận. Đủ đề tài trong mọi lãnh vực: Chính trị, văn chương . . . Nhưng riêng tôi, tôi chỉ thích thơ Lê Mai Lĩnh . Nhất là thơ tình. Mà thơ tình viết khi ông trên 70 tuổi mới phản ánh đầy đủ tính cách con người Lê Mai Lĩnh. Một ngoại lệ : bài thơ Sắn , tuy không phải thơ tình, nhưng lại là bài thơ dẫn tôi vào thế giới văn chương và con người Lê Mai Lĩnh. Cũng dễ hiểu. Năm xưa ( mấy chục năm xưa ) ở tù chung với nhau, tôi không biết anh chàng dong dỏng cao, đẹp trai ( hồi đó) nói giọng Quảng Trị réo rắt như chim hót Lê Văn Chính là tên thật của Sương Biên Thùy, một nhà thơ miền Trung quen thuộc với các tạp chí văn học miền Nam trước 1975. Anh thực sự lôi cuốn tôi với bài thơ Sắn và giọng đọc sang sảng trong các buổi văn nghệ tù khúc cuối tuần. Bài thơ Sắn cũng là bài thơ duy nhất sánh vai chung với các ca khúc (nhạc ) viết trong tù được lưu trữ và giới thiệu trên chuyên mục Tù Khúc của trang T.Vấn & Bạn Hữu. Bằng bài thơ Sắn, cánh cửa văn chương của Lê Văn Chính, tức Lê Mai Lĩnh mở ra cho tôi bước vào. Thế nên tôi mang ơn bài thơ Sắn. Thế nên tôi yêu bài thơ Sắn. Nhờ nó, tôi khám phá ra một Lê Mai Lĩnh đầy tính cách ngược ngạo, kể cả trong thơ tình. Đọc thơ tình của Lê Mai Lĩnh, tôi như nhìn ra vẻ bối rối, sững sờ, sợ hãi, thích thú của những người nữ mà ông yêu, ông say mê, ông đắm đuối, ông tôn thờ, ông . . . hành hạ. Những người nữ này , chắc phải khổ lắm , rầu lắm, và cũng sướng tê lắm khi có một người theo đuổi mang đầy đủ tính cách ngược ngạo, liều mạng, lì lợm, bất cần đời, bất cần ai như anh chàng Lê Mai Lĩnh. Kể cả khi những người nữ này đã bước qua bao chìm nổi trong đời (riêng), giờ đây khi “ chẳng may” đối diện với anh chàng “mê mình” năm xưa, chắc cảm giác khổ, rầu, tê tê ngày nào vẫn cứ đeo đuổi, không chịu buông tha. Khổ hơn nữa, rầu hơn nữa, tê hơn nữa là mãi đến bây giờ, anh chàng liều mạng ấy vẫn chưa hết “ mê mình” Tôi nhìn ra được những tính cách này là nhờ đọc những bài thơ tình của một ông già 72 tuổi, khi ký tên Sương Biên Thùy, khi ký tên Lê Mai Lĩnh, khi ký tên Lê Mai Nổ. Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu có lúc ông ký tên dưới những bài thơ ấy là Lê Liều Mạng. Sở dĩ tôi viết như thế vì chính tôi là người đọc những bài thơ ấy dưới dạng bản thảo ông gởi ngay sau khi vừa viết xong, còn nóng hơi ấm của một trái tim già đang thổn thức, ghen tuông, hờn giận. . . Và vì nhà thơ vẫn còn đang trong trạng thái lên đồng với chữ, với thơ, với cả người(nữ) trong thơ khi ngồi máy nhấn nút gởi đi đến cho người trách nhiệm bài vở của trang T.Vấn & Bạn Hữu ( là tôi) , cũng là một người bạn tù, nên ông già 72 tuổi làm thơ tình chẳng cần e dè, giữ ý, cứ thế bộc lộ trọn vẹn con người mình. Cũng vì thế, thơ tình của ông càng mang một dáng vẻ rất riêng, không lẫn với bất cứ ai. Nhưng, khi đưa thơ ông ra với công chúng, để giữ tính cách đồng nhất trong việc giới thiệu tác phẩm các thân hữu, tôi chỉ dùng một bút danh quen thuộc của ông : Lê Mai Lĩnh. Người đọc thơ Lê Mai Lĩnh, thực ra cũng chẳng cần những cái tên đầy “ hình tượng “ như Lê Mai Nổ, Lê Liều Mạng, để nhìn thấy tính cách rất riêng của nhà thơ 72 tuổi. Ở tuổi này, còn làm thơ tình được, đã là một ân sủng rất đáng bị . . . ganh tị. Nhớ năm xưa, ông “xồn xồn “ Phạm Duy, để tìm cảm hứng viết những bản nhạc tình tuyệt vời, ông đã phải chính mình lao vào những cuộc tình “ không lối thoát “, để từ đó ra đời những tuyệt tác như “ Nghìn trùng xa cách “ hay “ Nha Trang ngày về “chẳng hạn, như chính nhạc sĩ đã tự thú trong Hồi Ký của mình. Nhắc đến chi tiết này, để thấy một điều, muốn làm thơ tình cho hay, cho có hồn, cho có hơi ấm đúng nghĩa của tình yêu, nhà thi sĩ phải “ đang yêu “ cái đã. Không đang mê đắm, đang tương tư, đang nhớ nhung sầu khổ, làm sao diễn tả cho thật được những cảm giác ấy trong những câu thơ của mình. Nhưng những cảm giác như “ mê đắm, tương tư, nhớ nhung, sầu khổ” trong tâm hồn của một ông già 72 tuổi vẫn khác, phải khác với cũng những cảm giác quen thuộc ấy trong tâm hồn một chàng trai 20 tuổi, 30 tuổi. Ở ông già 72 tuổi, nét từng trải, cam chịu, thực tế sau một quãng đời dài bươn chải là tất nhiên. Nếu không thế, thì ông già chỉ “ yêu xạo”. Mà “ yêu xạo “ thì làm sao che mắt được thế nhân.Mà thế nhân ấy lại là những người nữ đã từng “ bươn chải “ không kém, có khi còn lăn lộn với đời hơn nữa . Mặt khác, những nếp nhăn trên con tim già nua luôn tìm dịp để chứng tỏ sự hiện hữu của mình. Nhất là khi con tim ấy đòi được đập nhanh hơn, mạnh hơn, điên cuồng hơn.Dù sau đó nó biết rằng nó có thể chết vì . . . đứt hơi. Cũng chẳng sao. Chết vì tình là mơ ước của tất cả những gã nòi tình trên mặt đất này, huống gì Lê Mai Lĩnh ! Thơ tình . . . già của Lê Mai Lĩnh thể hiện đủ những thứ ấy. Hơi ấm thoát ra từ mỗi câu thơ , mỗi bài thơ, cho thấy không phải nhà thơ đang “ yêu xạo”. Hãy thử đọc vài đoạn, trong vài bài thơ tình tiêu biểu của “lão già dịch“ 72 tuổi ấy xem sao : “ Này cô láng giềng Rồi cũng có ngày sau hơn 60 năm Cô và tôi gặp lại nhau Tôi được chiêm ngưỡng nhan sắc cô Vẫn như thuở nào. Đẹp hết sẩy Dầu đã hơi bị tra Nhưng nếu được phép lựa chọn Tôi chọn cô, không chọn những cô gái 30, 40 Chẳng phải vì tôi thích sưu tầm đồ cổ Như những nhà tỷ phú thích sưu tầm đồ cổ Mà tôi là một gã làm thơ Suốt đời đi tìm cái đẹp Mà cô thì đã quá đẹp trong mắt tôi . . . . . Nếu phải lựa chọn giữa cô và một tỷ dollar Tôi chọn cô là điều chắc nui Với cô, 120 pounds, tôi có thể bồng Nhưng với một tỷ dollar Tôi không thể mang hay xách Với cô, tôi có niềm ấm áp để hâm nóng tuổi già Với một tỷ dollar lạnh lùng, e tôi chết sớm.” ( Đôi Điều Xin Được Phép Nói Thêm Với Cô Láng Giềng ) “ Tìm tình như thế tìm trầm Rừng thăm thẳm, núi cheo leo Vì tình chống gậy cố trèo Tình ơi, tình ơi, tình ơi. Tìm tính, chống gậy tìm tình Một mai gậy mòn, gối mỏi Ta lê, ta lết, ta bò Tình ơi, tình ơi, tình ơi.” ( Chống gậy tìm tình) . . “ . Này có láng giềng của tôi ơi, Tôi yêu cô năm tôi 12, cô 17 Hai năm sau, cô 19, đi lấy chồng Tôi 14 đầu còn non còn nớt Chưa biết chi mô Nhưng tôi đã chân đạp đất, miệng kêu trời khóc lóc khiếu nại, van xin Nhưng trời khuyên tôi nên đợi chờ, kiên nhẫn. Từ đó tôi mất cô, tạm thời thua cuộc, đầu hàng. Tôi lầm lũi trong đời, cầm súng và cầm viết xông pha vào trận mạc. Nhưng trong trái tim tôi luôn có một chỗ cô an tọa Cũng có lúc là bệ thờ cho cô, cô láng giềng BÀ TIÊN thời ấu thơ. Và, đúng như Thượng Đế đã AN BÀI Tôi gặp lại cô sau 60 năm tại San Jose Tôi, một nhà thơ bà chạy, tự cho phép mình là gã đàn ông độc thân Cô, một thiếu phụ đã khoác cho mình đôi cánh tự do.” ( Kẻo gió cuốn mây trôi) . . “. Chẳng phải tại bà, cũng chẳng phải tại ông Mà là tại cả ông lẫn bà đều nghĩ mình đang độ muộn hồi xuân Mới gặp nhau ngày đầu Bà nói vì đôi mắt ông làm bà khó ngủ Ông nói vì đôi trái ngực bà phập phồng làm ông bỏ cơm” ( lý lịch tình yêu ) Không biết ông già 72 tuổi còn làm thơ tình được bao lâu nữa. Tôi tin ông sẽ không bao giờ ngừng làm thơ tình. Có lẽ cả khi ông nằm liệt trên giường, miễn đôi tay còn ngọ nguậy được, là chúng ta lại có những bài thơ tình mang dấu ấn rất đậm nét Lê Mai Lĩnh. Nếu không thế thì cái tên Lê Mai Lĩnh sẽ chẳng có gì khác người. TRƯƠNG VẤN |
Le Mai Linh : DIỄN VĂN TỪ CHỐI NHẬN GIẢI NOBEL VĂN CHƯƠNG Của thi sĩ, nhà văn Việt Nam , Lê Mai Lĩnh . Đôi điều xin thưa, Đây là một bài nói chuyện ứng khẩu ( sau nầy tôi viết thành văn bản ) tại một buổi họp mặt văn chương , tại tư gia của nhà thơ HÙNG VĨNH PHƯỚC, tại SAN JOSE , năm 2015 , trong lần tôi qua giới thiệu TUYỂN TẬP LÊ MAI LĨNH . Để thêm hào hứng , khác lạ tôi dã “ phóc , nhảy “ đứng trên bàn tiệc như một sân khấu mọt bẹ gỗ dành cho diễn giả . Mọi người cười vui , hào hứng . ( tôi có phong thái của một kịch sĩ mà ) . Bài nói chuyện và không gian , là giả tưởng , nhưng NỘI DUNG CỦA NÓ LÀ THẬT . Qua bài nói chuyện , hẳn quý vị cũng đồng ý những điều tôi đặt ra, cho thực trạng văn học VN , nhược tiểu và sự biến dạng của giá trị giải NOBEL Qua bài nầy , có thể có người cho rằng, tôi “ NỔ “ .. Điều này không sai . Vì răng , trong văn hữu , đã có người đặt cho tôi cái tên LÊ MAI NỔ. Thường thì những ai hay “nổ”, người ta nói “ SINH GẦN KHO ĐẠN “ Huống gì tôi, sinh ra giữa “ trung tâm kho đạn “, mà là “ trung tâm kho đạn của thế giới là cổ thành Quảng trị , mùa hè năm 1972 . Tôi không “ nổ “ mới là lạ . Cho đăng lại bài nầy , vì vừa mới dây thôi , trong bài viết về nhà thơ LUÂN HOÁN , MỌT NHÀ THƠ SIÊU TO , KHỔNG LỒ . Tôi có đưa ra gợi ý về một niềm hy vọng , là sẽ có ngày , nhà thơ “ siêu to khổng lồ” của chúng ta sẽ “ chạm “ vào cái Nobel văn chương . Thưa quý vị , Sau khi Tuyển tập Lê Mai Lĩnh gởi vào cuộc đời, tôi đã nhận được Bằng Ngợi Khen, có ký tên đóng dấu của 121 thi sĩ, nhà văn, họa sĩ và những luật sư, trí thức hàng đầu của văn học Việt Nam lưu vong trên toàn thế giới. Nhà văn thứ nhất là Võ Phiến. Ông gởi cho tôi một lá thư với nội dung như sau : Kinh gởi Anh Lê Mai Lĩnh, Anh nhắc lại những kỷ niệm xưa hồi ở Việt Nam, làm tôi thật bồi hồi. Anh sinh ra tại Cổ Thành Quảng tri, năm anh 13 tuổi vợ chồng tới đã ở ngay nơi đó nửa năm. Tôi làm công chức ……(ty thông tin)…, nhà tôi ngày ngày ra bờ sông Thạch Hãn giặt giũ. Chẳng bao lâu sau đó, tôi vào Sài Gon viết lách, thì anh cũng đã viết lách tại Sài Gòn. Cùng viết trên các tờ Văn, Khởi Hành. Ngày nay gặp lại nhau, thì tôi đã 75 tuổi. Sụm rồi, phế thải rồi anh ơi. Tôi bệnh quá, già quá rồi. Chỉ còn sức độc qoa loa thiên hạ thôi, chẳng còn sức nhận định chi nữa. ĐỌC, THÌ ĐOC ANH RẤT KHOÁI: ANH LÀ NGƯỜI KHÍ PHÁCH , VIẾT DỎNG DẠC. ĐỌC KHOÁI. CHẮC LÀ KHI VIẾT CŨNG RẤT KHOÁI. XIN MỪNG ANH. VÀ CHÚC ANH CỨ THẾ PHON PHON tiến tới. Võ Phiến, Nam California Nhà văn thứ 121, vừa mới hôm 4/10/2015 tại Washington D.C. là Nguyễn Lân, con của nhà văn Hoàng Đạo: Trong bài nhận định về tác phẩm và tác giả, nhà văn NGUYỄN LÂN nói: LÊ MAI LĨNH là nhà văn hiếm hoi, độc đáo của văn học Việt Nam 40 năm lưu vong. Về thơ, thì quá trẻ trung, tâm hồn và trái tim như mới đôi mươi. Những cái đặc sắc nhất ở ngòi bút của LÊ MÃI LĨNH là phần viết TIỂU LUẬN. ĐỘC ĐÁO. SÂU SẮC, NHƯ NHỮNG NHÁT DAO CHÉM THẮNG VẤN ĐỀ. CHỦ ĐỀ. KHÔNG KHOAN NHƯỢNG với NGUYỄN HƯNG QUỐC, TRẦN ĐỘ, TRẦN BẠCH ĐẰNG. Giữa hai con số 1 và 121 là những nhà văn, nhà thơ TRƯƠNG ANH THỤY: “Thơ tình LÊ MAI LĨNH mở dầu cho một kỷ nguyên mới của thơ tình Việt Nam hải ngoại.” Là nhà văn NGUYỄN THỊ NGỌC DUNG:” LÊ MAI LĨNH sáng suốt thông mình khi xuất bản tuyển tập này. Qua tuyển tập, người đọc sẽ thấy một LML ngang tàng, dũng cảm và can đảm”. Là nhà văn NGUYỄN THỊ THANH BÌNH: ” Bài thơ nào của LML cũng hay. Nhưng em thích nhất vẫn là NHỮNG BÀI THƠ LÀM TRONG NHÀ TÙ CÔNG SẢN, bởi hai lý do: THƠ HAY và TÁC GIẢ CAN ĐẢM, đã làm thơ đấu tranh ngay trong nhà tù Cộng Sản.” Rồi Luật sư LÂM LỄ TRINH, luật sư PHẠM NAM SÁCH, luật sư NGUYỄN VĂN CHỨC Rồi là nhà văn HỒ MINH DŨNG, LÂM CHƯƠNG, KINH DƯƠNG VƯƠNG.. Với những BẰNG KHEN, LỜI NGỢI CA của những người như thế, đủ cho tôi tin tưởng rằng: DÙ SỚM HAY MUỘN, KHÔNG THỂ KỶ NÀY THÌ THẾ KỶ SAU, KHÔNG KIẾP NÀY THÌ KIẾP TỚI, TÔI CŨNG CHẮC NỤI, CUỖM ĐƯỢC CÁI NOBEL VĂN CHƯƠNG. Vì lẽ đó, đêm 9/5, đêm trước ngày 10/5/2015 tôi GIỚI THIỆU TUYỂN TẬP LẼ MAI LĨNH tại San Jose, tại HỘI TRƯỜNG KHÁCH SẠN NGÀN SAO của hai vợ chồng Hùng Vĩnh Phước, tôi đã ỨNG KHẨU ĐỌC BÀI DIỄN VĂN TỪ CHỐI NHẬN GIẢI NOBEL VĂN CHƯƠNG. Những DIÊN NGHỊ, SONG NHỊ, NGỌC BÍCH, LÊ ĐÌNH CAI, LÊ ĐÌNH BÌ, HOÀNG THƯỞNG, và nhiều ca sĩ vùng vịnh.Tất cả cười thích thú, thán phục nhà thơ quá cỡ thợ mộc: vừa dí đỏm, vừa sâu sắc, vừa vui nhộn vừa cay đắng. Nay, tôi viết lại thành văn bản để : phổ biến cho mọi người cùng cười vui. Sau đây là nội dung bài diễn văn: ứng khẩu đó . ///////////////////////////////////////////////////////////////////////// Kính thưa loài người trên toàn Thế Giới không phân biệt gái, trai, già, trẻ, quốc tịch, tôn giáo hay màu da. Không phân biệt cao, thấp, nặng, nhẹ, còn chồng, còn vợ hay góa vợ goá chồng. Nhưng với những tên độc tài Công Sản dù đã chết hãy còn sống, thì hãy biến ngay tức khắc, không được lắng tai nghe những lời ngọt ngào tôi sẽ nói, tôi sẽ phát. Kính thưa NGÀI chủ tịch hội đồng giám khảo và quí phu nhân xinh đẹp, duyên dáng và ngọt ngào như mía lau Kính thưa qúi vị trong hội đồng giám khảo và quí phu nhân cũng vậy, xinh đẹp. duyên dáng và ngọt ngào như chuối cau., Kính thưa tất cả qúi vị còn lại trong hội trường uy nghi, diễm lệ, hơn hẳn ngôi nhà thi sĩ đang cư trú tại thành phố Pittsburgh của nước Mỹ còn gọi là Hoa Kỳ. Vâng, tôi là LÊ MAI LĨNH, một thi sĩ, nhà văn thứ thiệt với 56 năm cầm bút và đúng 20 tác phẩm đã “ném” vào cuộc đời cùng với đúng 40 năm luu vong từ sau ngày CÔNG SẢN BẮC VIỆT cưỡng chiếm miền NAM vào ngày 30/4/1975. Tôi xin thành thật, hiên ngang, hùng dũng, cao ngạo để thông báo cũng quị vi rằng: TÔI ĐẾN ĐÂY ĐỂ XÁC NHẬN RẰNG, TÔI TỪ CHỐI NHẬN GIẢI THƯỞNG NOBEL VĂN CHƯƠNG, chứ không phải ĐỂ NHẬN GIẢI THƯỞNG VĂN CHƯƠNG NOBEL. Kính thưa toàn thể quí vị, Sau đây là HAI LÝ DO để tôi TỪ CHỐI NHẬN GIẢI. Lý đó thứ nhất QUÍ VỊ QUÁ MUỘN MÀNG KHI QUYẾT ĐỊNH TRAO GIẢI CHO MỘT NHÀ VĂN VIỆT NAM Lý đó thứ hai: TÔI KHÔNG XỨNG ĐÁNG LÀ MỘT NGƯỜI CẦM BÚT VIỆT NAM ĐỂ NHẬN GIẢI. Kính thưa toàn thể quí vị, Tôi xin được phép nói rõ, nói dài những điều tôi muốn nói. Thời kỳ phát triển và lớn mạnh, là đỉnh cao của văn học miền nam VIỆT NAM là vào cuối thập niên 1959 kéo dài tới cuối tháng 4 , ngày 30 năm 1975 . Trong khoảng thời gian đó, nhờ chế độ chính trị TỰ DO, DÂN CHỦ, nhờ XÃ HỘI THỊNH VƯỢNG, AN BÌNH, nên nền văn học miền NAM đã PHÁT TRIỂN VỚI NHỮNG ĐỈNH CAO MỚI, LẠ và SUNG MÃN. Chính vào thời gian đó, VĂN CHƯƠNG miền NAM VIỆT NAM đã xuất hiện NHỮNG NHÀ VĂN, NHÀ THƠ LỚN, với NHỮNG TÁC PHẨM MANG TẠM THỜI ĐẠI, NGANG BẰNG VỚI THẾ GIỚI. Những VÕ PHIẾN, MAI THẢO. THANH TÂM TUYỀN, DOÃN QUỐC SỸ, VŨ KHẮC KHOAN, NGHIÊM XUÂN HỒNG, TÔ THUỲ YÊN, DƯƠNG NGHIỄM MẬU, QUÁCH THOẠI, NGUYÊN SA…là NHỮNG NHÀ VĂN VIỆT NAM KHÔNG THUA GÌ NHỮNG NHÀ VĂN THẾ GIỚI MÀ QUÍ NGÀI ĐÃ TRAO GIÃI. Những ĐÊM GIÃ TỪ HÀ NỘI, THÁNG GIÊNG CỎ NON, CĂN NHÀ VÙNG NƯỚC MẶN, BẢN CHÚC THƯ TRÊN NGỌN ĐỈNH TRỜI, NGƯỜI ĐÀN BÀ TRONG VÀNH ĐAI TRẮNG….. (Mai Thảo) Những NGƯỜI VIỄN KHÁCH THỨ MƯỜI (Nghiêm Xuân Hồng). Những THÀNH CÁT TỪ HẢN (Vũ Khắc Khoan). Những CÁT LẦY, TÔI KHÔNG CÒN CÔ ĐỘC..(Thanh Tâm Tuyền). Những GIA TÀI CỦA MẸ, ĐẦY TUỔI TÔI (Dương Nghiễm Mậu). Những THƠ QUÁCH THOẠI, THƠ NGUYÊN SA, THƠ TÔ THUỲ YÊN… Những tác giả đó, những tác phẩm đó của thời kỳ văn học rực rỡ đó của miền NAM VIỆT NĂM sao các ngài KHÔNG NGHE THẤY, KHÔNG NHÌN THẤY, KHÔNG NGỬI ĐƯỢC, KHÔNG CHẠM VÀO ĐƯỢC? Tôi biết và tôi đang nguyền rủa quí vị. Hẳn là quí vị XEM THƯỜNG VĂN CHƯƠNG NHƯỢC TIỂU nói chung và văn chương Việ Nam nói riêng. Rằng thì là quí vị xem văn chương chúng tôi là HÈN MỌN, LÁ THƯ BỎ ĐI, LÀ THƯ ĐỨNG BÊN LÊ VĂN CHƯƠNG THẾ GIỚI. LÊ MAI LĨNH tôi xin thông báo cũng quí vị và xác quyết một điều là: Có thể và chắc chắn là về QUÂN SƯ, Y KHOA, KINH TẾ, chúng tôi thua các nước tiên tiến, các nước có sự phát triển hơn nhưng trong lãnh vực VĂN CHƯƠNG, CHƯA BIẾT MÈO NÀO CẮN MIU NAO. Việt Nam chúng tôi, văn chương KHÔNG THUA thế Giới. Có một điều hắn quí vị KHÔNG THỂ CHỐI CẢI, đó là: Có nhiều năm, vì áp lực chính tri, kinh tế hay tôn giáo, quị vì đã TRAO NHỮNG GIẢI THƯỜNG NĂM NGOÀI TIÊU CHUẨN VĂN CHƯƠNG. Chính vì điều đó, nên có những tác giả, tác phẩm được trao giải, CHỊ MỘT THỜI GIAN NGẮN SAU, ĐỘC GIẢ KHÔNG CÒN NHỚ TỚI, ĐÃ ĐI VÀO QUÊN LÃNG. Thử hỏi, trong ngần ấy năm trao giải đến nay có được BAO NHIỀU TÁC GIẢ, TÁC PHẨM TỒN TẠI? Điều đó đủ nói lên sự HẠN HẸP, SAI LẦM trong sự QUYẾT ĐỊNH CỦA QUÍ NGÀI. Mãi tới giờ nầy , quí vị mới trao giải NOBEL VĂN CHƯƠNG cho thị sĩ/nhà văn LẼ MAI LĨNH đại diện cho văn giới VIỆT NAM, các ngài đã phạm hai sai lẩm: MUỘN MÀNG về thời gian và CHỌN KHÔNG ĐÚNG NGƯỜI. Lý đó thứ hai tôi từ chối: Xét rằng, trước tôi, vào thế kỷ văn chương VIỆT NAM rực rỡ, đỉnh cao chói lọi với những VÕ PHIẾN, MAI THẢO, THANH TÂM TUYỀN, VŨ KHẮC KHOAN, NGHIÊM XUÂN HỒNG, DƯƠNG NGHIỄM MẬU, ĐOÀN QUỐC SỸ, TÔ THÙY YÊN … là những THI SĨ/NHÀ VĂN xứng đáng hơn tôi. Nay cũng vậy, sau lưu vong 40 năm, văn chương VIỆT NAM cũng còn tồn tại những cây viết, so với tổi, họ vẫn là đàn anh, bậc thầy nên tôi xin dành giải thưởng này cho những tác giả đò, tuy các ngài thẩm định, ngoài tôi ra Một đề nghị, nếu có thể, xin quí ngài hãy TRUY TẶNG GIẢI THƯỞNG CHO NHỮNG NHÀ VĂN VIỆT NAM ĐÃ CHẾT, XÉT THẤY LÀ XỨNG ĐÁNG. Nếu cho tôi cái quyền được đề nghị, tôi xin đề nghị 3 người: VÕ PHIẾN/ MAI THẢO/THANH TÂM TUYỀN. Kính thưa toàn thể quí vị, Đêm đã khuya, nhiều người đã ngủ gà ngủ vịt. Tôi xin ngừng nói, ngừng phán . Kính chúc toàn thể quí ngái và quí phu nhân một đêm MÁT TRỜI ÔNG ĐỊA Ngày mai tôi sẽ rời nơi đây. Nếu vì những điều nói thẳng nói thật của tôi, mà quí ngài thu hồi vé máy bay, tôi sẽ bơi qua 4 biển và đi bộ qua 5 châu để về với các chiến hữu và đồng bào tôi để tiếp tục cuộc chiến đấu GIẢI TRỪ CHẾ ĐỘ CÔNG SẢN VIỆT NAM. Trân trọng kính chào toàn thể loài người trên thế giới. Trân trọng kính chào quý vị , LÊ MAI LĨNH |